Kawałek za Tyulenovem leży bardzo ciekawy punkt, zdecydowanie wart odwiedzenia. Jest nim rezerwat archeologiczny Yailata. Można zaparkować tuż przy wejściu, kupić bilety za kilka lewów i rozpocząć zwiedzanie tego wyjątkowego zakątka wybrzeża Morza Czarnego.

Rezerwat Yaliata pomimo swej arcy ciekawości był praktycznie pusty, czemu nie mogłyśmy się nadziwić. Spacerując po terenie wzdłuż klifu (ok. 4 km), spotkałyśmy może ze trzy osoby. Miejsce jest wręcz wymarzone dla miłośników pieszych wędrówek i obcowania z naturą. Teren wzdłuż wybrzeża jest usiany malowniczymi wysokimi klifami. 

Jednak Yailata to przede wszystkim rezerwat archeologiczny. Na jego terenie znajduje się wiele zabytków należących do różnych epok historycznych - od V tysiąclecia p.n.e. do połowy XI wieku. Regularne wykopaliska archeologiczne prowadzone są od początku 1980 r. 

Znajduje się tu „miasto” w jaskiniach składające się ze 101 „apartamentów”, zasiedlonych już w V tysiącleciu p.n.e. W skałach wykute są trzy nekropolie (grobowce rodzinne) z III – V wieku. 

W północnej części znajduje się niewielka wczesnobizantyjska twierdza, zbudowana pod koniec V wieku. Częściowo zachowały się cztery wieże i jedna brama. 

Ze starożytności zachowało się także sanktuarium, kamienie ofiarne, piwnice do przechowywania wina, cztery wkopane grobowce i inne. W średniowieczu jaskinie wykorzystywano jako monastyry. Na ścianach niektórych z nich widnieją protobułgarskie znaki – runy, krzyże i kamienne ikony. Wejścia do części z nich znajdują się na skalnych tarasach, ulokowanych na klifach. Podczas wędrówki można wejść do kilku z nich. 

Wróciłyśmy tą samą drogą chociaż można zrobić pętlę i wracać nieciekawym szlakiem wzdłuż zarośniętych łąk. 

Podobno rzymski poeta Owidiusz spędził tu swoje ostatnie dni, wygnany do miasta Tomi (dziś – Kjustendja) przez cesarza Augusta. Jego przyjaciele uratowali go z Tomi statkiem. Owidiusz schronił się w Yailata, gdzie udzielili mu schronienia miejscowi.

Yailata, 16.09.2023