Teatralny Pałac
listopada 04, 2020
„Niczym zamek wróżek stała przede mną dziwna budowla, tak jakby specjalnie została wczarowana w tę dolinę, abym mógł w tym samym miejscu rozpocząć swą przygodę” - to słowa poety i aktora, który zadebiutował na deskach dworskiego teatru Petrelli, działającego przez 28 lat w gorzanowskim pałacu.
Pałac w Gorzanowie - historia
Zamek w Gorzanowie zbudowany został w XIV wieku, uszkodzony w czasie wojen husyckich i ostatecznie opuszczony w 1470 roku. Na początku XIX wieku ruiny rozebrano i w ich miejscu utworzono ogrody. Okazały renesansowy dwór, czyli główny korpus obecnego pałacu, został wzniesiony najprawdopodobniej po 1554 roku.
W latach 1653–1657 na zlecenie hrabiego Johanna Friedricha von Herbersteina nadano pałacowi barokowe cechy. Przebudowy wnętrz i elewacji dokonano w roku 1735. Po 1775 roku przekształcono istniejący ogród w park krajobrazowy w stylu angielskim. Dawną strzelnicę z torem przekształcono około 1800 roku w klasycystyczny pawilon ogrodowy nad stawem i aleję spacerową. Do 1824 roku park mieścił się w ramach dawnego ogrodu ozdobnego. W 1836 roku hrabia Johannes Hieronymus założył w parku rosyjskie łazienki, które z czasem udostępnił kuracjuszom. W sąsiedztwie łazienek wybudowano w 1838 roku murowaną kawiarnię. W latach 1830–1845 park, z którego roztaczały się piękne widoki na góry, udostępniano turystom.
Pałac w Gorzanowie - życie kulturalne
Pałac w Gorzanowie, prócz pięknych ogrodów słynął również jako ośrodek życia kulturalnego. Na początku XIX wieku dzięki pasji hrabiego von Herbersteina został powołany do życia teatr dworski w Gorzanowie. Hrabia nie wyrażał zainteresowania majątkiem, natomiast przesiąknięty był miłością do roślin. To, co cieszyło go najbardziej w imponującym spadku to możliwość zajmowania się wielkim ogrodem. Jednak gdy jest się posiadaczem pałacu i niezbyt zasobnego portfela, ma się do rozwiązania całą masę problemów.
Szczęśliwie na swej życiowej ścieżce spotkał aktorkę z Berlina – Eleonorę Petrelli. Podobnie jak Johann, Petrelli była ciekawą osobowością i miała swoje wielkie marzenie - własny teatr. Ich związek łamał ówczesne stereotypy. Eleonora była po trzydziestce i miała 4 dzieci z pierwszego małżeństwa z bogatym włoskim kupcem, jednak Johann nic sobie z tego nie robił.
Z ich mariażu powstały same dobre rzeczy. Za sprawą Petrelli w pałacu zaczął działać teatr, który wystawiał spektakle 3 razy w tygodniu, 8 miesięcy w roku przez kolejnych 28 lat, a Johann wyremontował Oranżerię i mógł bez końca realizować się w grządkach.
Repertuar teatru był bogaty. Grano sztuki Szekspira, Goethego, Schillera, wystawiano dramaty, widowiska muzyczne, z czasem nawet małe opery. Teatr działał do śmierci hrabiego von Herbersteina (czyli 1847 roku), ale jego sława przetrwała znacznie dłużej.
Pałac w Gorzanowie - upadek
W latach 1900–1906 przeprowadzono prace remontowo-konserwatorskie i unowocześniono m.in. system wodno-kanalizacyjny w pałacu. Po II wojnie światowej w budynku zakwaterowano przesiedleńców. Zachowane niemal bez zmian założenie pałacowo-parkowe niszczało, było dewastowane, rozkradane. W latach 90. gmina sprzedała je obywatelce Austrii – nie zdołała ona jednak uratować już bardzo zniszczonego zabytku. Dachy zaczęły się walić, stropy – częściowo powycinane, częściowo zawilgocone i przegniłe – także runęły. Mury uległy spękaniom. Kolejny właściciel nie zabezpieczył nieruchomości i tuż po zakupie wystawił ją na sprzedaż.
Pałac w Gorzanowie - aktualnie
W 2012 roku pałac został sprzedany aktualnemu właścicielowi, który powołał do życia Fundację Pałac Gorzanów. Od tamtej pory fundacja walczy o ocalenie od zniszczenia tej perły renesansowej architektury. Jak można było dopuścić do takiej dewastacji pięknej i wyjątkowej arystokratycznej rezydencji austriackich Herbersteinów? Hektar ściennych dekoracji, dwa tysiące metrów drewnianych polichromii, trzysta metrów unikatowych sztukaterii, ponad sto niespotykanych w Polsce, zagadkowych emblematów, a do tego unikalny teatr dworski i najstarszy świecki park barokowy z pawilonem w kształcie rotundy z 1640 roku.
Dzięki Fundacji Pałac Gorzanów, obiekt zaczęto rekonstruować. Naprawiono dachy i wieżę, następnie uruchomiono zegar. Zawalone lub wycięte na opał stropy przywrócono z pomocą dawnych technologii, a konstrukcja głównego gmachu została wzmocniona.
Ten monumentalny kompleks o charakterze rezydencjonalno-obronnym, stanowi jeden z najcenniejszych obiektów tego typu w całej Polsce południowo-zachodniej. Jest duża szansa, że za kilka lat będzie można podziwiać go w pełnej krasie, póki co można zobaczyć niedawno wyremontowane sale z pięknymi zdobieniami, które o mały włos nie zostały zapomniane i zupełnie zrujnowane.
Gorzanów, 15.05.2020
1 komentarze
Ależ piękne miejsce. Szkoda, że jest aż tak zaniedbane. Zdobienia na ścianach robią ogromne wrażenie.
OdpowiedzUsuńhttps://aluboss.pl/